ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ από το 1841,του Γεράσιμου Ζησιμάτου

Η ταχυδρομική ιστορία της Ρόδου και γενικά της Δωδεκανήσου, αρχίζει στο τέλος της τρίτης δεκαετίας του 19ου αιώνα. Τα Δωδεκάνησα βρίσκονται την εποχή αυτή ενσωματωμένα στην αχανή Οθωμανική Αυτοκρατορία που ήδη βρίσκεται σε αποσύνθεση.

Μέχρι το 1840 στη Ρόδο δεν υπήρχε ταχυδρομική οργάνωση. Εμπορικά γράμματα μετέφεραν κυρίως οι καπετάνιοι με τα καΐκια και σπανιότερα οι ιδιώτες. Με τον τρόπο αυτό αναπτύχθηκε τότε η επικοινωνία της Ρόδου με τα νησιά και την Ανατολή.

Στη Ρόδο η οργανωμένη μεταφορά επιστολών πραγματοποιήθηκε όταν άρχισαν να προσεγγίζουν σε αυτήν τα ατμόπλοια των ξένων δυνάμεων. Το πρώτο τέτοιο βαπόρι άραξε στο λιμάνι της Ρόδου το 1841. Ήταν 350 τόνων, της Αυστριακής ναυτιλιακής εταιρείας «LLOYD AUSTRIACO» και έκανε το δοκιμαστικό του ταξίδι στη γραμμή Σμύρνη – Ρόδο – Κύπρο – Συρία και αντίστροφα.

Από την περίοδο αυτή και με το προνόμιο που είχε επιτύχει η Αυστρία από την Πύλη για εγκατάσταση ταχυδρομικών γραφείων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αρχίζει τη λειτουργία του το πρώτο οργανωμένο ναυτιλιακό ταχυδρομικό γραφείο της Ρόδου. Ακολουθούν το Γαλλικό το 1852, το Ρωσικό το 1860, το Τουρκικό γύρω στα 1868 και το Αιγυπτιακό το 1872. Μετά την ιταλική κατάληψη της Ρόδου στις 05-05-1912, οι Ιταλοί οργάνωσαν το κεντρικό ταχυδρομείο της Ρόδου, και ταχυδρομεία σχεδόν σε όλα τα χωριά της Ρόδου και σε όλα τα νησιά της Δωδεκανήσου. Μάλιστα τα τότε ταχυδρομεία είχαν οργανωθεί κατά τα Ευρωπαϊκά πρότυπα. Από τον Σεπτέμβριο του 1943 που επεκράτησαν οι Γερμανοί στη Ρόδο, η ταχυδρομική υπηρεσία έγινε «ιταλογερμανική» και παράλληλα λειτούργησε και το γερμανικό στρατιωτικό ταχυδρομείο της Ρόδου, γνωστό ως «INSELPOST». Οι Άγγλοι μετά την κατάληψη της Δωδεκανήσου, το Μάιο του 1945, μετέτρεψαν το ταχυδρομείο της Ρόδου σε αγγλικό, ενώ παράλληλα λειτούργησε αγγλικό στρατιωτικό ταχυδρομείο. Οι Άγγλοι δημιούργησαν επίσης Ινδικό ταχυδρομείο για το Ινδικό τάγμα που εγκαταστάθηκε στη Ρόδο μαζί με τους Άγγλους.

Μετά την απελευθέρωση την 01-04-1947 και την εγκατάσταση στα Δωδεκάνησα της Στρατιωτικής Διοίκησης λειτούργησαν από την πρώτη μέρα τα Ελληνικά Ταχυδρομεία που συνέχισαν μετά την Επανενσωμάτωση μέχρι και σήμερα. Ιστορικά στοιχεία για το άρθρο ελήφθησαν από το βιβλίο του Γεράσιμου Ζησιμάτου «Η ταχυδρομική ιστορία της Ρόδου 1309 - 1984

EXCEPTIONAL PALESTINE JEWISH POW POSTCARD 1941-1942

Printed Greek & French Red Cross postcard, inscribed "Poste des Prisonniers de Guerre" at front & "Camp des Prisonniers de Guerre" on back. The card was mailed by Corporal J. (Jona) REICHFELD, POW #11764, from CORINTH POW CAMP. English message dated May 14, 1941 [i.e. about two weeks following the surrender of the British troops in Kalamata beach, Apri1 29, 1941 during the "Greek Campaign"]. Cpl. Reichfeld was one of over 600 Palestinian Jewish soldiers, who served in the British Army and who surrendered to the German force. The English mss message (apparently to his wife) reads "Darling! I am well and unwounded. Our treatment is quite good...Do not worry...I am thinking of you...and hope the waiting will not be too long… I will write again when I learn my proper address..." Cpl. Reichfeld, like all other Jewish soldiers from Germany and Austria were afraid that the German would treat them as traitors rather than POW'S. The German were interested in the ex Reich Jewish POW'S as they were separated from the British, but returned after a few days. There is a 2-line black German hstmp on front "PRISONER OF WAR MAIL / POSTAGE FREE!" a pink-red Nazi eagle and swastika censor. The card addressed to Tel Aviv & with hexagonal Palestine censor mark at front.

Πότε έφθασαν τα πρώτα επισημασμένα με ''ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ'' γραμματόσημα στην Κοζάνη, του Δημήτρη Παν. Μεντεσίδη

ΤΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΤΕΛΗ ΤΟ 1930, του Αθαν. Φιλ. Πάσχου

Στη φιλοτελική βιβλιογραφία δεν υπάρχει κανένας αναλυτικός πίνακας για τα ταχυδρομικά τέλη που ίσχυαν στην Ελλάδα, κατά την περίοδο 1930-1940. Μοναδική εξαίρεση το άρθρο του Ηρ. Δημόπουλου «Τα ταχυδρομικά τέλη κατά την εκατονταετία 1861-1960», που δημοσιεύθηκε στη Φιλοτελική Ηχώ (τ. 139, Μάρτιος 1984), όπου υπάρχουν συνοπτικά μόνο τα κυριότερα τέλη της παραπάνω περιόδου.

Την εποχή του μεσοπολέμου οι Σιδηρόδρομοι του Ελληνικού Κράτους (ΣΕΚ) κυκλοφορούσαν ανά εξάμηνο, μία επίσημη έκδοση, τον ΟΔΗΓΟ ΤΩΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. Σ’ αυτόν μεταξύ τον άλλων αναγραφόταν και τα ισχύοντα ταχυδρομικά τέλη κατά την ημερομηνία έκδοσης του οδηγού. Από δύο τέτοιους οδηγούς, έναν της 15^ης Μαΐου 1930 και ένα δεύτερο της 19^ης Μαΐου 1940 αναδημοσιεύομε τα τέλη που ίσχυαν τις αντίστοιχες ημερομηνίες.

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΤΕΛΗ ΠΟΥ ΙΣΧΥΑΝ ΣΤΙΣ 15 ΜΑΙΟΥ 1930

Α. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ

1. Επιστολές:

α) από πόλη σε πόλη: 1.50 δρχ. για βάρος μέχρι 15 γραμ., για μεγαλύτερο βάρος αύξηση 0.80 δρχ. ανά κλάσμα 15 γραμ.

β) εντός της αυτής πόλεως: 1.00 δρχ. για βάρος μέχρι 15 γραμ., για μεγαλύτερο βάρος αύξηση 0.50 δρχ. ανά κλάσμα 15 γραμ.

2. Επιστολικά δελτάρια απλά: 1.00 δρχ.

3. Έγγραφα υποθέσεων και δείγματα εμπορευμάτων: 1.00 δρχ. για βάρος μέχρι 50 γραμ., για μεγαλύτερο βάρος αύξηση 0.50 δρχ. ανά κλάσμα 50 γραμ.

4. Αγγελίες, γνωστοποιήσεις, εγκύκλιοι, προσκλητήρια, προγράμματα κ.λ.π.: 0.20 δρχ. για βάρος μέχρι 30 γραμ.

5. Περιοδικά δημοσιεύματα: 0.10 δρχ. ανά 50 γραμ.

6. Εφημερίδες υπό κινητή ταινία: 0.10 δρχ. ανά 50 γραμ.

7. Βιβλία, φωτογραφίες επάνω σε χαρτόνι, κινηματογραφικές ταινίες: 0.40 δρχ. ανά 50 γραμ.

8. Τέλος συστημένου: 3.00 δρχ.

9. Αποδείξεις παραλαβής συστημένων και δεμάτων: 3 δρχ.

10. Κατεπείγουσα παράδοση: 3 δρχ.

11. Ποστ-Ρεστάντ υπό στοιχεία συνθηματικά ή αριθμούς: 3 δρχ.

12. Αίτηση πληροφοριών: 3 δρχ.

13. Ταχυδρομικά δέματα:

α) διαστάσεων μέχρι 0.25Χ0.40: για βάρος μέχρι 1 κιλό 6 δρχ., μέχρι 2 κιλά 10 δρχ.

β) διαστάσεων μέχρι 0.45Χ0.65: για βάρος μέχρι 1 κιλό 10 δρχ., μέχρι 2 κιλά 14 δρχ., μέχρι 3 κιλά 18 δρχ., μέχρι 4 κιλά 22 δρχ., μέχρι 5 κιλά 26 δρχ., μέχρι 6 κιλά 31 δρχ.,

μέχρι 7 κιλά 36 δρχ., μέχρι 8 κιλά 41 δρχ., μέχρι 9 κιλά 46 δρχ. και μέχρι 10 κιλά 51 δρχ.

Διανομή κατ’ οίκον δεμάτων: 5 δρχ.

Κατεπείγουσα παράδοση δεμάτων: 5 δρχ.

Απόδειξη παραλαβής δεμάτων: 3 δρχ.

Τέλη αποθηκεύσεως δεμάτων: 1 δρχ. ανά δέμα και ημέρα μέχρι 30 ημέρες.

Β. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

1. Επιστολές: 4 δρχ. για βάρος μέχρι 20 γραμ., για μεγαλύτερο βάρος 2.40 δρχ. ανά κλάσμα 20 γραμ.

2. Δελτάρια: 2.40 δρχ.

3. Έντυπα, έγγραφα υποθέσεων, δείγματα εμπορευμάτων: 0.80 ανά 50 γραμ.

4. Τέλος συστημένου: 4.00 δρχ.

5. Αποδείξεις παραλαβής: 4 δρχ.

6. Αίτηση πληροφοριών: 8 δρχ.

7. Κατεπείγουσα παράδοση: 8 δρχ.

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΤΕΛΗ ΠΟΥ ΙΣΧΥΑΝ ΣΤΙΣ 19 ΜΑΙΟΥ 1940

Α. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ

1. Επιστολές:

α) από πόλη σε πόλη: 3.00 δρχ.

β) εντός της ίδιας πόλης: 2.00 δρχ.

γ) επιπλέον τέλος προνοίας: 0.50 δρχ.

2. Ταχυδρομικά δελτάρια:

α) από πόλη σε πόλη: 2.00 δρχ.

β) εντός της ίδιας πόλης: 1.50 δρχ.

γ) εικονογραφημένα δελτάρια περιέχοντα εκφράσεις χαιρετισμού, ευχές κ.λ.π. μέχρι 5 λέξεις: 1.20 δρχ.

δ) επιπλέον και τέλος προνοίας: 0.10 δρχ.

3. Επισκεπτήρια:

α) από πόλη σε πόλη: 1.50 δρχ.

β) εντός της αυτής πόλης: 1.00 δρχ.

4. Έγγραφα υποθέσεων: 2.00 δρχ. τα πρώτα 50 γραμ., για μεγαλύτερο βάρος αύξηση 0.80 δρχ. ανά 50 γραμ.

5. Δείγματα εμπορευμάτων: 1.20 δρχ. για βάρος μέχρι 50 γραμ., για μεγαλύτερο βάρος αύξηση 0.80 δρχ. ανά 50 γραμ.

6. Αγγελίες, γνωστοποιήσεις, εγκύκλιοι, προγράμματα, διαφημίσεις και υπόλοιπα παρόμοια έντυπα: 0.80 δρχ. ανά μονάδα βάρους 50 γραμ.

7. Εφημερίδες και περιοδικά: 0.80 δρχ. ανά μονάδα βάρους 50 γραμ.

8. Τέλος συστημένου: 4.00 δρχ.

9. Κατεπείγουσα παράδοση: 10.00 δρχ.

Β. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (γενικά)

1. Επιστολές: 8.00 δρχ. και επιπλέον τέλος προνοίας 1.00 δρχ.

2. Ταχυδρομικά δελτάρια:

α) απλά: 5.00 δρχ.

β) μετ’ απαντήσεως: 10.00 δρχ.

3. Έγγραφα υποθέσεων: 2.00 δρχ. ανά μονάδα βάρους 50 γραμ., ελάχιστο τέλος μέχρι 200 γραμ.8 δρχ.

4. Τέλος συστημένου: 8.00 δρχ.

5. Ειδικό τέλος κατεπείγουσας επίδοσης: 15.00 δρχ.

Β. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (ειδικά για Τουρκία, Νοτιοσλαβία, Ρουμανία και Τσεχοσλοβακία)

1. Επιστολές: 6 δρχ. και επιπλέον τέλος προνοίας 1.00 δρχ.

2. Ταχυδρομικά δελτάρια:

3. α) απλά: 3.50 δρχ.

4. β) μετά απαντήσεως: 7.00 δρχ.

5. Έγγραφα υποθέσεων: 1.50 δρχ. ανά μονάδα βάρους 50 γραμ., ελάχιστο τέλος μέχρι 200 γραμ. 6 δρχ.

Christos Demetrios KΑΣΤΟΡΙΑ 8 Νον 1696 to M.Koumanos in Venice

εντιμότατε και ευγενέστατε κύριε Γηόργι(;) Κούμανε

Την ευγένειάντης ακριβά χαιρετώ και σεις να την Διαφυλάτε ενιγία άμφ....;

με την παρόν μου γραφτή να την χαιρετήσο ως φίλον μου και αγαπημένον. Και να την παρα καλέσο να προς παθήσεις το γληγορότερον να μου σζήλης τα πράγματα όπου της έδοσε ορδινζά με το παιδί του μόικο.......τους λογαριαςμου κ που ημείς αγαπάς δεν ήταν να σου πω να ανταμωθούμε εφέτο με τοναροστήσο εις την Καβάλλα και γύρισα εις το σπίτι και κατάστηκα εις τοκρεβάτι -35- ιμέρας και ήρθα με το ζήγι άλα η δύναμης του θεού και το καλόν ριζικόν της αφεντιάς σου μας έδωσεν ο θ....; την υγίαν ακόμη εδό εμάθαμεν πως το ριδαβιδέ το καράβι να .........και ιχαμεν φορτόσι. Εις αυτο μαλια σακιά -19- και μετά....με ολίγαις ημέραις ηστερα ακούσαμε που να ευγαλαν τα πράγματα όλα όμος το βέβιον Δεν το ξέρομε. Αλο σιν.....του γιανη πούλιου που ελαβαις περσι σακια μαζί.......Το ένα σακή ήνε Δικό μου και το φόρτοσαν μαλάθος μα το να τα πιάνη ένας αγογιάτης και σας παρακαλό να το περάσης εις τον λογαριαςμου μας ανορίζεις γράψε μου ποσα σε χροστά ο γιάνη πούλιος να τονν κάμο σικλέτι για να .....; πράγμα ηνα πλερόσι τα όσα μ... χρεώσεις ακόμη και δια τον οβρέον ήσακ ανορίζει καμεμε εκπρόσπον να τους μάσο το μεριδο παρόν τους πράγματα......να τους κάμο ....;

Σε παρακαλό τον μόικο να τον συνδράμεις δεν κάνει χρυα να της γράφο εις αφεντιά ....βοηθός μου τα πράγματα και τα μιτριτά που μου στέλνις να τα σ ιγουράρεις καλά.....................και πολά τα ετι σου

1696 νοενβριου – 8

+Χρίστος Δημήτριου πάντα ης τους ορησμόςτης

«ΜΑΚΕΔΟΝΟΣΗΜΑ» ή Ειδικά Ενσημα Μακεδονίας, του Δημήτρη Μεντεσίδη

Τα «Μακεδονόσημα» ή ειδικά ένσημα της Μακεδονίας κυκλοφόρησαν το 1956 και χρησιμοποιήθηκαν σαν πρόσθετο τέλος στην αλληλογραφία που είχε γραφεία αποστολής τα ταχυδρομικά γραφεία της Μακεδονίας, όπως θα δούμε παρακάτω.

Στις 24 Αυγούστου1956 με απόφαση (αρ. πρωτ. 72007/43) των υπουργείων Οικονομικών και Συγκοινωνιών που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ αρ. 105 Β΄/26.9.1956 ορίστηκαν όλα τα σχετικά που αφορούσαν το πρόσθετο αυτό ειδικό τέλος που ετοποθετείτο στα ταχυδρομικά αντικείμενα αλληλογραφίας, δεμάτων και επιταγών εσωτερικού στην περιοχή της Μακεδονίας. Η απόφαση αυτή στηρίχθηκε στην υπ’ αριθμό 1095/5.7.56 πράξη του υπουργικού συμβουλίου με το ίδιο ως άνω θέμα. Σκοπός της επιβολής του πρόσθετου αυτού τέλους, ήταν η συλλογή χρημάτων υπέρ της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (ιδρύθηκε το 1939), λόγω του ότι ο υπουργός των Οικονομικών σε εφαρμογή του προγράμματος οικονομιών, περιέκοψε ορισμένα κονδύλια από την κρατική επιχορήγηση της Εταιρείας.

Έτσι λοιπόν ορίστηκε σαν ημέρα ισχύος της είσπραξης του εν λόγω πρόσθετου τέλους η 6^η Σεπτεμβρίου 1956 (ημέρα έναρξης της 21^ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης) για την κλάση των 50 λεπτών και η 26^η Σεπτεμβρίου για την κλάση της 1 δραχμής.

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε πως η ημερομηνία έναρξης ισχύος του τέλους των 50 λεπτών, κοινοποιήθηκε στα ταχυδρομικά γραφεία της περιοχής Μακεδονίας μαζί με την ταυτόχρονη αποστολή και των ιδίων των ενσήμων (των 50 λεπτών) με την με αριθμό πρ. 73089/43 - 4.9.1956 διαταγή του υφυπουργού Συγκοινωνιών. Το ίδιο συνέβη και με την κλάση της 1 δραχμής που η κοινοποίηση της ισχύος και η αποστολή των ιδίων των ενσήμων έγινε με την με αριθμό πρ. 78153/43 – 17.9.1956 απόφαση – διαταγή του γενικού διευθυντή εντολή υπουργού Συγκοινωνιών.

Η χάραξη των γραμματοσήμων έγινε από το γνωστό καλλιτέχνη Α. Τάσσο. Τα γραμματόσημα αυτά εκτυπώθηκαν στο τυπογραφείο των «ΠΕΡΒΟΛΑΡΑΚΗ – ΛΥΚΟΓΙΑΝΝΗ». Τον Αύγουστο του 1958 ξανατυπώθηκε μια συμπληρωματική ποσότητα στο τυπογραφείο της «ΑΣΠΙΩΤΗ – ΕΛΚΑ».

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά αυτών των ειδικών ενσήμων ήταν τα παρακάτω:

α) Η κλάση των 50 λεπτών απεικόνιζε αρχαίο Μακεδονικό νόμισμα με τον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β΄ (382-336 π.Χ) πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που βασίλευσε στην Μακεδονία την περίοδο 359-336 π.Χ. Η κλάση αυτή χρησιμοποιείτο για κάθε επιστολή εσωτερικού (συνηθισμένη ή ειδικής διαχείρισης) η οποία υπόκειντο σε ταχυδρομικά τέλη.Η αξία των 50 λεπτών της έκδοσης του 1956 συναντάται και χωρίς καθόλου οδόντωση.

β) Η κλάση της 1 δραχμής απεικόνιζε το μεγάλο έλληνα φιλόσοφο Αριστοτέλη (384-322 π.Χ.) που καταγόταν από τα Στάγειρα της Χαλκιδικής. Η κλάση αυτή χρησιμοποιείτο για κάθε επιταγή ή δέμα εσωτερικού.Η αξία της 1 δραχμής της έκδοσης του 1958 συναντάται και με τη διαγώνια επισήμανση ΑΚΥΡΟΝ. 

Αξίζει επίσης να αναφέρουμε, πως κατά την εκτύπωση των γραμματοσήμων αυτών, δημιουργήθηκαν διάφορες ποικιλίες εκτυπώσεων, λαθών και ιδιαιτεροτήτων όπως άλλωστε συνέβη σε πολλές άλλες σειρές. Έτσι συναντάμε γράμματα από τη λέξη ΦΙΛΙΠΠΟΣ που να είναι βουλωμένα με μελάνι, στίγματα στην εικόνα ή και εντυπωσιακές αναδιπλώσεις χαρτιού. 

Η πώληση αυτών των ειδικών ενσήμων γινόταν από τα ταχυδρομικά γραφεία της περιοχής της Μακεδονίας δηλαδή των νομών Θεσσαλονίκης, Ημαθίας, Καστοριάς, Κιλκίς, Κοζάνης, Πέλλας, Σερρών, Δράμας, Καβάλας, Φλώρινας και Χαλκιδικής. Σημειώνουμε πως τα παραπάνω ταχυδρομικά γραφεία εφοδίασαν και του ιδιώτες μεταπωλητές γραμματοσήμων μόνο με την κλάση των 50 λεπτών, με το χαρακτηριστικό εδώ, πως επί της αξίας των λιανικώς πωλουμένων γραμματοσήμων δεν χορηγούνταν το νόμιμο ποσοστό προμήθειας τους, που ήταν 5%.

Σημειώνουμε επίσης, πως επιστολές εσωτερικού οι οποίες ταχυδρομούνταν στους παραπάνω νομούς της Μακεδονίας και στις οποίες δεν είχε επικολληθεί το ειδικό ένσημο των 50 λεπτών επιβαρυνόταν με το διπλάσιο της αξίας αυτού δηλαδή 1 δραχμή (2 x 50 λεπτά = 1 δραχμή), η οποία εισπραττόταν σε βάρος του παραλήπτη, με την επικόλληση της ίδιας κατηγορίας ειδικού ένσημου εφ’ όσον οι επιστολές προοριζόταν για ταχυδρομικό γραφείο περιοχής της Μακεδονίας, με κοινού δε γραμματοσήμου αν αυτές προοριζόταν για ταχυδρομικό γραφείο της λοιπής Ελλάδας. Σε περίπτωση δε που ο παραλήπτης αρνείτο να καταβάλει το ανωτέρω ποσό, η επιστολή περιέπιπτε στην κατηγορία των «αχρήστων».

Εδώ αξίζει να αναφερθούμε σε ένα γεγονός που συνέβη μέσα στις 4-5 πρώτες μέρες από την κυκλοφορίας της κλάσης των 50 λεπτών και αφορά «Φιλοτελική εκμετάλλευση» της εποχής εκείνης(;). Πιο συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε πως εντοπίσθηκαν επιστολές οι οποίες κατατέθηκαν σε ταχυδρομικά γραφεία τα οποία δεν υπαγόταν στην περιοχή της Μακεδονίας!! και οι οποίες είχαν επικολλημένο το ειδικό ένσημο των 50 λεπτών. Επειδή όμως, όπως ορίζονταν ρητά (με την εγκύκλιο 72008/43) τα ειδικά αυτά ένσημα εξεδόθησαν αποκλειστικά για την είσπραξη πρόσθετου τέλους στα ταχυδρομικά γραφεία της Μακεδονίας, όσες επιστολές βρέθηκαν με το πρόσθετο αυτό τέλος σε ταχυδρομικά γραφεία εκτός Μακεδονίας, θεωρήθηκαν σαν μη υπάρχουσες (άκυρες), είτε αυτό επικολλήθηκε για την προπληρωμή του τέλους της επιστολής, είτε για τη συμπλήρωση αυτού, είτε σαν επιπλέον των κανονικών τελών. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις το ειδικό αυτό πρόσθετο τέλος, δεν διαγραφόταν με την προσθήκη του χρονολογικού σημάντρου (όπως όριζε το άρθρο 84 § 1 του Γενικού Κανονισμού των Ταχυδρομείων), αλλά έμπαινε μέσα σε κύκλο με έγχρωμο μολύβι και εφόσον μεν η επιστολή έφερε εκτός από αυτό το εδικό τέλος τα κανονικά γραμματόσημα (δηλ. ήταν κανονικά πληρωμένη), διαβιβαζόταν στον προορισμό της, σύμφωνα με τους κανονισμούς που ίσχυαν, εφόσον δε η επιστολή είχε ελλιπές τέλος, διαχειριζόταν σαν απροπλήρωτη ή ανεπαρκώς προπληρωμένη.

Επιστολή που προερχόταν από ταχυδρομικό γραφείο εκτός των ανωτέρω νομών της Μακεδονίας που αναφέραμε και είχε ακυρωμένο με χρονολογικό σήμαντρο το επικολλημένο σ’ αυτήν ειδικό ένσημο (50 λεπτών ή 1 δραχμής), δεν επιδίδονταν στον παραλήπτη αλλά καλούνταν ο ίδιος να αποσφραγίσει μπροστά στους ταχυδρομικούς υπαλλήλους την επιστολή και να παραλάβει μόνο το περιεχόμενό της, αφού προηγουμένως δηλώσει το ονοματεπώνυμό του, το επάγγελμα και την κατοικία του αποστολέα(!!) και να υπογράψει σχετικό πρωτόκολλο. Το περικάλυμμα (η επιστολή με τα «παράτυπα» ένσημα) υποβαλλόταν στην υπηρεσία των ταχυδρομείων μαζί με ένα αντίγραφο του πρωτοκόλλου. Σε περίπτωση άρνησης του παραλήπτη υποβαλλόταν πάλι η επιστολή αλλά μαζί με το περιεχόμενό της.

Και όλα αυτά, μόλις μέσα στις πρώτες μέρες της κυκλοφορίας τους, γιατί όπως αποδεικνύεται με εντολή που υπέγραφε ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Συγκοινωνιών Ιωάννης Φραγκάκης στις 12/9/1956, στάλθηκε ειδική διαταγή με εντολές για την αντιμετώπιση του φαινομένου της πιθανής «Φιλοτελικής εκμετάλλευσης».

Τα «Μακεδονόσημα» έπαυσαν να πωλούνται για επικόλληση σε επιτολές από την 6^η Μαρτίου 1959, αλλά διετηρούντο αποθέματα και των δυο αξιών στα Κεντρικά Ταχυδρομεία των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης για εξυπηρέτηση μόνο των φιλοτελιστών (πώληση ασφράγιστων σειρών). Στις 20 Αυγούστου τα ταχυδρομεία αυτά διατάχθηκαν να επιστρέψουν όσα αποθέματα είχαν στα ταμεία τους στο Κεντρικό Ταμείο Σφραγιστού Χάρτου. Από την 21^η Αυγούστου 1959 σταμάτησε και η πώλησή τους στους φιλοτελιστές.

Πιστεύω τελειώνοντας πως καλύφθηκε αρκετά η παρουσίαση αυτών των πρόσθετων τελών, που ίσχυαν μόνο στην περιοχή της Μακεδονίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. ΦΕΚ 105 Β΄/ 26.9.1956

2. Τα «Μακεδονόσημα»: Φιλοτέλεια τ. 339, Σεπτέμβριος 1956 και τ. 356 Ιούλιος 1959.

3. Δελτία ΤΤΤ από αρχεία της εποχής

4. Δημοπρασίες Α. Καραμήτσου

5. Πρωτότυπο υλικό από τη συλλογή Δημ. Παν. Μενεσίδη

6. Κατάλογος γραμματοσήμων «Χρ. Νάλτσα»

7. Κατάλογος γραμματοσήμων «ΕΡΜΗΣ»

8. Κατάλογος γραμματοσήμων «ΒΛΑΣΤΟΣ»

Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ 1936-1940 ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ,του Κοσμά Ζωγραφόπουλου

Το 1992 στο περιοδικό Φιλοτέλεια είχε γίνει μία θαυμάσια μελέτη από την ομάδα εργασίας συλλεκτών ταχυδρομικής ιστορίας, με θέμα «Ο έλεγχος συναλλάγματος στην Ελλάδα 1936-1940», όπου ο Σ. Μπόζοβιτς μεταξύ των άλλων αναφέρει ότι «…. Σαφώς και υπάρχει η βεβαιότητα πως στο μέλλον θα βρεθούν και άλλες σφραγίδες ελέγχου».

Η προσπάθεια της οποίας τα αποτελέσματα εκτίθενται στην συνέχεια απλώς έχει σκοπό να συγκεντρώσει όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία. Σήμερα θα ήθελα να παρουσιάσω τρεις σφραγίδες, μάλλον δυο σφραγίδες ελέγχου συναλλάγματος και μία αμφισβητούμενη, οι οποίες προέρχονται από τη Δ. Μακεδονία και δεν υπάρχουν στη μελέτη της Φιλοτέλειας του 1992.

1. Άργος Ορεστικόν (Χρούπιστα)

Σφραγίδα οβάλ 51 χιλ. με την επιγραφή περιμετρικά «ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ» και στο κέντρο «ΑΡΓΟΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΝ». Τη σφραγίδα αυτή τη συνάντησα σε δυο φακέλους με ημερομηνίες 9.2.39 και 12.7.39 και έχουν προορισμό την Αμερική. Επίσης και οι δυο φάκελοι φέρουν ταινία με την επιγραφή «ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ – CONTROLE DU CHANGE».

2. Νεστόριον

Σφραγίδα οβάλ 39 χιλ. με την επιγραφή περιμετρικά «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΘΝΙΚΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ – ΕΛΕΓΧΟΣ ΝΕΣΤΟΡΙΟΥ». Η σφραγίδα αυτή είναι μικρότερη και διαφορετική από εκείνη του Άργους Ορεστικού. Τη σφραγίδα αυτή τη συνάντησα σε δυο φακέλους. Ο ένας πουλήθηκε σε Δημοπρασία του Collectio πριν μερικά χρόνια, και ο δεύτερος ανήκει στη συλλογή του Α. Κορωναίου και έχει ημερομηνία 27.5.1937. Ο τελευταίος φάκελος δεν έχει ταινία κλεισίματος και πιθανόν να παραδόθηκε ανοιχτός.

3. Φλώρινα

Η Φλώρινα διέθετε δυο διαφορετικές σφραγίδες, στον εξεταζόμενο όμως φάκελο δεν χρησιμοποιήθηκε καμία από αυτές. Ο φάκελος ανοίχθηκε, ελέγχθηκε, κλείστηκε με ταινία που έχει την επιγραφή «ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ – CONTROLE DU CHANGE». αλλά σφραγίσθηκε με κυκλική σφραγίδα που φέρει περιμετρικά την ένδειξη «ΤΜΗΜΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΩΝ – ΦΛΩΡΙΝΑ». Η ημερομηνία αποστολής του φακέλου είναι 30.11.40. Εδώ γεννιέται το ερώτημα γιατί χρησιμοποιήθηκε η σφραγίδα ελέγχου των διαβατηρίων και όχι η κανονική σφραγίδα ελέγχου που ήταν σε χρήση. Λάθος του υπαλλήλου; φιλοτελικό κατασκεύασμα; ή μήπως λόγω της έναρξης του ελληνο-ϊταλικού πολέμου χρησιμοποιούσαν τη σφραγίδα αυτή ως σφραγίδα λογοκρισίας και ελέγχου συναλλάγματος; Όποιος έχει οτιδήποτε στοιχεία επί του θέματος αυτού θα χαρώ πάρα πολύ να με ενημερώσει.

ΒΕΛΒΕΝΤΟΣ-VELVENTOS 6646

Διάβασα το απολύτως ενδιαφέρον άρθρο του κ. Νταή στο τεύχος αρ.631 του περιοδικού ΦΙΛΟΤΕΛΕΙΑ με θέμα τις σφραγίδες ταμιευτηρίου και για μια ακόμη φορά επιβεβαίωσα την ΄΄αγωνία΄΄ ενός συλλέκτη σφραγίδων στην προσπάθειά του να αγγίξει το αντικείμενο του πόθου του. Πολύ γλαφυρά και εύστοχα ο κύριος Νταής μας δίνει την ακριβέστατη εικόνα που συναντά κάποιος στην αναζήτησή του όταν διαθέτει τέτοιου είδους ενδιαφέροντα.

Θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά και έχω πεντακάθαρη ακόμη στο μυαλό μου την εικόνα του προσώπου υπαλλήλου των ΕΛΤΑ, σε μια φιλοτελική έκθεση στην πόλη μου πριν χρόνια, όταν ΄΄με καμάρι΄΄ του περιέγραψα την σύσταση της μελάνης που χρησιμοποιούσαν τα οθωμανικά ταχυδρομεία ,γιατί είχαν διάφορα χρώματα, που οφείλονταν οι διαφορές αυτές και τι ΄΄ίζημα-ίχνος΄΄ άφηναν επάνω στο φάκελο κ.ά. Με κοίταζε αποσβολωμένος για αρκετή ώρα μη μπορώντας να κατανοήσει αυτά που άκουγε. Αυτό επιβεβαιώνει ούτως ή άλλως τα λεγόμενα του κ. Νταή.

Τώρα όσον αφορά και την ουσία του θέματός μας έχω να καταθέσω το εξής. Η σφραγίδα του ταμιευτηρίου-ταχυδρομείου του Βελβεντού (ΒΕΛΒΕΝΤΟΣ-VELVENTOS 6646) που αναφέρεται στο άρθρο του κ. Νταή χρησιμοποιήθηκε όπως πολύ σωστά αναφέρεται ως σφραγίδα του ταμιευτηρίου και παρέμεινε στη συνέχεια και σε ταχυδρομική χρήση όχι μέχρι τις 01.02.1996 (Ν.Γ.Χ) αλλά η συγκεκριμένη σφραγίδα συνέχισε να χρησιμοποιείται μέχρι και τις 14 Σεπτεμβρίου 1998 όπως φαίνεται και από το φάκελο, ημέρα που αποσύρθηκε οριστικά. Το συγκεκριμένο σήμαντρο παραδόθηκε από το ταχυδρομικό γραφείο του Βελβενδού στην Περιφερειακή Διεύθυνση των ΕΛΤΑ και αυτή με τη σειρά της το παρέδωσε στο Φιλοτελικό Μουσείο Κοζάνης όπου και εκτίθεται πια στο κοινό με την παραπάνω ημερομηνία στην επιφάνεια αποτύπωσής του.